Αναγνώριση Πτυχίων "Ιδιωτικών Πανεπιστημίων"

Παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις συζητήσεις περί "Ιδιωτικών Πανεπιστημίων" και "αναγνώρισης επαγγελματικών δικαιωμάτων", τόσο λόγω της σημασίας του θέματος, όσο και λόγω των ποικίλων απόψεων που κατατίθενται στα δημόσια fora.

Έχοντας την προσωπική εμπειρία της διδασκαλίας σε τρεις διαφορετικές "μορφές" της παροχής Ανώτατης Παιδείας στη χώρα μας (Δημόσιο Πανεπιστήμιο (ΑΠΘ, Πάτρας), Εξ' Αποστάσεως Εκπαίδευση (ΕΑΠ) και Κ.Ε.Σ. (CITY College - U. of Sheffield) αλλά και στο εξωτερικό (U.Wisconsin-Madison, USA), θα ήθελα να καθέσω και τις δικές μου απόψεις για το θέμα.


1) Αρχικά, διαφωνώ με το συνταγματικά κατοχυρωμένο δημόσιο "μονοπώλιο" της Ανώτατης Παιδείας.

Επιχειρήματα:

α) Αφού στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Γυμνάσιο-Λύκειο) επιτρέπεται η ιδιωτική εκπαίδευση, γιατί πρέπει να απαγορεύεται στην μη υποχρεωτική (=ανώτατη);

β) Αφού το δικαίωμα στην Υγεία (που είναι πιο βασικό κατ'εμένα από αυτό της Ανώτατης Παιδείας) δεν εξασφαλίζεται μονοπωλιακά από το Κράτος, γιατί να εξασφαλίζεται μονοπωλιακά η Ανώτατη Παιδεία από αυτό;

γ) Αφού σχεδόν όλα τα κρατικά μονοπώλια καταρρέουν (π.χ. τηλ/νίες και ενέργεια, που έχουν και ευαίσθητο εθνικό χαρακτήρα), πώς μπορεί να υπάρχει κρατικό μονοπώλιο στην Ανώτατη Παιδεία;


2) Αυτόματη Αναγνώριση "Ισοδυναμίας";
Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, με έκπληξή μου διαπίστωσα ότι το ΔΙΚΑΤΣΑ αναγνώριζε το Master του Univ. of Wisconsin-Madison, που είχα, αλλά ήθελε βεβαίωση ότι δεν ήταν "εξ'αποστάσεως". Το Univ. of Wisconsin όμως, θεωρούσε και τα δύο ("εξ'αποστάσεως" και "με παρουσία") ισοδύναμα. Ανάλογα, το πτυχίο που δίνει το CITY College (Κ.Ε.Σ.) είναι πτυχίο του Univ. of Sheffield (οπτικά, τυπικά και ουσιαστικά) και το Univ. of Sheffield εξασφαλίζει με ιδιαίτερα στενό και λεπτομερή έλεγχο την ισοδυναμία των πτυχίων που παρέχει το CITY (ας μη θεωρηθεί "διαφήμιση" η συγκεκριμένη αναφορά, απλά καταθέτω απτό παράδειγμα από την προσωπική μου εμπειρία).

Συνεπώς εδώ μπαίνει το εξής ζήτημα:

Αν το Κράτος αναγνωρίζει το πτυχίο του ξένου Παν/μιου, τότε αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει αυτόματα να αναγνωρίσει και οποιοδήποτε ισοδύναμο με αυτό; ("ισοδύναμο" = κατά την κρίση του ξένου Παν/μίου)

Προσωπική μου άποψη:
Όχι αυτόματα, αλλά μετά από έλεγχο και αξιολόγηση, ότι όντως ο ισχυρισμός του ξένου Παν/μίου περί "ισοδυναμίας" είναι βάσιμος. Κι αυτό γιατί, για οικονομικούς λόγους, το ξένο Παν/μιο μπορεί να βαφτίζει ως "ισοδύναμο" ό,τι θέλει..


3) Σχετικά με τον αριθμό των ετών φοίτησης:
Το "Ανώτατο" της Εκπαίδευσης είναι ποιοτικό χαρακτηριστικό, και δεν είναι θέμα "μήκους χρόνου". Μπορεί μια διετής εκπαίδευση να είναι Ανώτατη, αλλά και μια 5ετής το ίδιο. Όπως μπορεί και μια εξαετής να είναι ..Δευτεροβάθμια! Η τριετής ενός Αγγλικού Παν/μίου, η τετραετής ενός Ελληνικού Πανεπιστημίου και η πενταετής μιας Ελληνικής Πολυτεχνικής Σχολής μπορούν μεν να θεωρηθούν και οι τρεις ως Ανώτατες, αλλά όχι αναγκαστικά και να εξισωθούν. Η καθεμιά θα έχει τη δική της βαρύτητα και αυτό θα πρέπει να διαφοροποιείται και σε νομοθετικό επίπεδο (π.χ. προσοντολόγιο δημοσίου) αλλά και σε επίπεδο ελεύθερης αγοράς (το τελευταίο είναι πιο εύκολο..)


4) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
(Με κεφαλαία, γιατί είναι ίσως το κλειδί και το πιο σημαντικό ζήτημα της εν λόγω υπόθεσης.)

α) Ο χαρακτηρισμός "Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα" θα πρέπει να αποδίδεται σε κάποιο Ίδρυμα (δημόσιο ή ιδιωτικό) μόνο μετά από (κατά το δυνατό) αντικειμενική αξιολόγηση.

β) Φορέας της αξιολόγησης θα πρέπει να είναι μια "Ανεξάρτητη Αρχή", η οποία θα πρέπει να αποτελείται από ανεξάρτητους συμβούλους και εκπροσώπους όλων των εμπλεκομένων, ώστε να είναι όσο περισσότερο πιο αντιπροσωπευτική, (βλ. πρόσφατη σχετική παρέμβαση του ΥπΕΠΘ).

γ) Οι κανόνες της αξιολόγησης θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τα κοινά αποδεκτά, σε διεθνές επίπεδο.

δ) Η αξιολογική κατάταξη των ΑΕΙ να είναι κριτήριο για την (αναλογική) κατανομή των δημοσίων (και λοιπών) επιδοτήσεων, έτσι ώστε να υπάρχει άμιλλα και ανταγωνισμός μεταξύ των ΑΕΙ, (γεγονός που θα δράσει τελικά υπέρ του Πολίτη).


5) Πόσο "Κράτος" στην Ανώτατη Παιδεία:
Το σημερινό μοντέλο "κάθε πόλη και Κρατικό ΑΕΙ" δεν είναι ορθολογιστικό.
Σε μια λογική διαρκώς συρρικνούμενου Κράτους, δεν μπορεί τα ΑΕΙ (και ΑΤΕΙ) να αναφύονται συνεχώς και σε ετήσια βάση! Το Κράτος οφείλει να περιοριστεί στην παροχή ενός περιορισμένου πυρήνα ευκαιριών Ανώτατης Παιδείας και να αφήσει τον υπόλοιπο χώρο στον Ιδιωτικό Τομέα. Υποχρέωση του Κράτους δεν είναι να δημιουργήσει πολλά ΑΕΙ χαμηλής ποιότητας, αλλά να "συντηρεί" ορισμένα (λίγα) ΑΕΙ υψηλής ποιότητας και να φροντίζει να είναι αυτά ανταγωνιστικά των υπόλοιπων ιδιωτικών.


6) Επί της ουσίας, μια εμπειρική σύγκριση (και όχι ενδεικτική / τυπική ή που να μπορεί να γενικευτεί) σχετικά με την ποιότητα των ΑΕΙ (δημόσιων, ιδιωτικών) οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:

α) Δημόσιο (κλασσικό) Παν/μιο: Καλό επίπεδο φοιτητών (λόγω επιλογής από Πανελλήνιες Εξετάσεις), καλό επίπεδο ΔΕΠ, αλλά τμήματα των 50-150 ατόμων και "ανωνυμία" του φοιτητή..

β) Εξ'Αποστάσεως ΑΕΙ (τύπου ΕΑΠ): Τμήματα 20-30 ατόμων, ΔΕΠ/ΣΕΠ ανάλογων προσόντων με τα κλασσικά ΑΕΙ, φοιτητές χαμηλότερου επιπέδου (κατά μέσο όρο, λόγω μη εισαγωγικών εξετάσεων) αλλά φιλτράρονται στα πρώτα έτη. Επίπεδο σπουδών, εφάμιλλο του δημόσιου παν/μίου.

γ) "Ιδιωτικό Παν/μιο" (τύπου Κ.Ε.Σ.): Φοιτητές χαμηλότερου επιπέδου από τα δημόσια ΑΕΙ (κάτα μ.ό.) λόγω της σημερινής "μη αναγνώρισης" και του ότι οι "καλύτεροι" εισάγονται στα δημόσια ΑΕΙ. Τμήματα των ~20-30 ατόμων, άρα καλύτερη επαφή με τους φοιτητές. Καλύτερες υποδομές. Διδάσκοντες χαμηλότερης ποιότητας (κατά μ.ό.), ακόμη και χωρίς Ph.D. αρκετές φορές. Επίπεδο σπουδών, εφάμιλλο του δημόσιου παν/μίου (εφόσον το επίπεδο των εισερχόμενων φοιτητών και των διδασκόντων είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα και δεν "θυσιάζεται" για οικονομικούς λόγους..

Εάν τα "Ιδιωτικά Πανεπιστήμια" (Ι.Π.) νομιμοποιηθούν και τα πτυχία τους (προοδευτικά) αναγνωριστούν, τότε εκτιμώ ότι θα έχουμε την εξής δυναμική:

α) Αύξηση ροής καλών φοιτητών προς τα Ι.Π.

β) Αύξηση πρόσληψης καλών μελών ΔΕΠ από τα Ι.Π. (για λόγους ανταγωνισμού, και υποχρεωτικά με PhD).

γ) Τα (α) και (β) θα οδηγήσουν σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας των Ι.Π. σε σχέση με τα Δ.Π.

δ) Το Κράτος θα οδηγηθεί σε ενίσχυση των Δ.Π. για να επιβιώσουν στο καθεστώς ανταγωνισμού.

ε) Το (δ) (σε συνδυασμό με την ενιαία αξιολόγηση των ΑΕΙ) θα προκαλέσει βελτίωση της ποιότητα της δημόσιας Ανώτατης Παιδείας.

στ) Η ταυτόχρονη ύπαρξη ευκαιριών Ανώτατης Εκπαίδευσης, από Ι.Π. και Δ.Π. θα έχει σαν αποτέλεσμα:
i) διατήρηση ή αύξηση των θέσεων εργασίας (ΔΕΠ, κλπ.)
ii) διατήρηση ή αύξηση των ευκαιρών ανώτατης εκπαίδευσης,
iii) μείωση της ροής εξόδου Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό,
iv) αύξηση της ροής εισόδου ξένων φοιτητών στη χώρα μας.

Υπό το πρίσμα των παραπάνω, πρέπει να μελετήσουμε και να ιεραρχήσουμε τους ΣΤΟΧΟΥΣ που πρέπει να υπηρετεί το εκπαιδευτικό σύστημα (ιδιωτικό, δημόσιο ή μικτό) στη χώρα μας υπό το πρίσμα των αναγκών της παραγωγής και της κοινωνίας σε περιβάλλον παγκοσμιοποίησης.

Η Στοχοθεσία αυτή όμως είναι κάτι που συνήθως θυσιάζεται στο βωμό πολιτικών και συντεχνιακών συμφερόντων (ανάλογα από την πλευρά που το βλέπει κανείς).

Οι Στόχοι τίθενται, και τίθενται εύκολα, γιατί είναι ΛΟΓΙΑ. Στην πράξη και στην υλοποίηση των ουσιαστικών προτάσεων είναι που τα πράγματα ΣΤΡΕΒΛΩΝΟΝΤΑΙ.

Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε και να αποδεχτούμε όλοι μας επιτέλους είναι ότι δεν μπορεί το 80% των αποφοίτων Λυκείου (άρα και το ~60% του πληθυσμού) να είναι "ικανοί Ανώτατης Εκπαίδευσης" (γιατί όσοι εισάγονται, τελικά αποφοιτούν κάποτε). Συμφωνώ, να έχουν όλοι το δικαίωμα στην Ανώτατη Παιδεία, αλλά τελικά θα πρέπει να προχωρούν μόνον όσοι πραγματικά αξίζουν, δηλ. μόνον όσοι περνούν από τα φίλτρα (σωστών) εξετάσεων. Κι αυτοί δεν μπορεί να είναι 1 στους 2 Έλληνες (είπαμε ότι είμαστε "έξυπνος" λαός, αλλά..).

- Φτιάξαμε 100 ΑΕΙ για να ικανοποιείται το "λαϊκό αίσθημα" ("γιατί το δικό μου παιδί να μην μπορεί να πάρει ένα πτυχίο ΑΕΙ όπως του γείτονα;")..

- Δεν αξιολογούμε τα ΑΕΙ γιατί ..θα κάνουν απεργία τα πάσης φύσεως συνδικαλιστικά τους όργανα..

- Δεν απορρίπτουμε τους φοιτητές που δεν αξίζουν Ανώτατης Εκπαίδευσης, γιατί αν το κάνουμε θα έχουμε "πολιτικό" ή "προσωπικό" κόστος..

- Μοιράζουμε (σαν Κράτος) χρήματα για Έρευνα & Ανάπτυξη χωρίς σωστές αξιολογήσεις των προτάσεων αλλά με .."άλλα" κριτήρια επιλογής, (βλ. υπερκοστολογημένα έργα, έργα αμφίβολης προσφοράς και ποιότητας, ανισοκατανομή υπέρ των "μεγάλων", κλπ.)..

Το φαινόμενο της υπερπληθώρας πτυχιούχων (= ένας λόγος που "βουλιαζει το καράβι") είναι κατά κύριο λόγο φαινόμενο εξαιτίας έλλειψης σωστής ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ της ποιότητας των ΑΕΙ.

Το φαινόμενο της "στροφής στη σιγουριά του Δημοσίου" (= άλλος λόγος που "βουλιάζει το καράβι") οφείλεται στο στρεβλό μοντέλο επιχειρηματικής ανάπτυξης του Ελληνικού ιδιωτικού τομέα που αποθαρρύνει τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Οι αιτίες είναι πολλές και δεν θα τις αναλύσω τώρα (υποβάθμιση των επενδύσεων από πλευράς επιχειρηματία και θυσία στο βωμό του κέρδους, στενός και βραχυπρόθεσμος οραματισμός και σχεδιασμός, πολιτικές παρεμβάσεις και οικονομικές επιδοτήσεις που δημιουργούν ανισότητες υπέρ των "μεγάλων", αλλά και μικρή αγορά, ισχυρός εξωτερικός ανταγωνισμός, κλπ.)

Άρα, δεν αρκεί να τεθούν μόνο οι ΣΤΟΧΟΙ, πρέπει να ανιχνευθούν και να διορθωθούν και οι ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ της σημερινής κατάστασης με σωστές και αποτελεσματικές παρεμβάσεις.

Συνεπώς, θεωρώ ότι οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν, όχι μόνο Στοχοθεσία να κάνουν, αλλά να λαμβάνουν και θέσεις και να καταθέτουν ουσιαστικές προτάσεις για την αντιμετώπιση και το ξεπέρασμα των υφιστάμενων προβληματικών καταστάσεων στο χώρο της Πληροφορικής στην Ελλάδα.

Οι σημερινές επιταγές για να μη "βουλιάξει το καράβι" είναι:

- Σωστή Αξιολόγηση στην Ανώτατη Παιδεία (δημόσια ή ιδιωτική)
- Σωστή Αξιολόγηση και Ενίσχυση των Ερευνητικο-αναπτυξιακών πρωτοβουλιών (δημόσιων ή ιδιωτικών).
- Ενθάρρυνση και Τόνωση του Επενδυτικού Κλίματος και Αποθάρρυνση του "ιδιωτικού πλουτισμού" (=συσσώρευσης πλούτου σε μη παραγωγικές τοποθετήσεις).